محققان کشور با بهره گیری از فناوری نانو، اقدام به طراحی و ساخت ویترینهای نمایش آثار تاریخی در موزهها و کتابخانهها کردند، استفاده از این ویترینها میتواند
آثار تاریخی با قدمت بالا را در برابر عوامل آسیب رسان حفاظت کرده و از
تخریب آن جلوگیری کند. حفاظت و نگهداری از آثار تاریخی و فرهنگی امری بسیار
مهم و ضروری است، این آثار ارزشمند با گذشت زمان تخریب پذیر میشوند لذا برای بقا، نیاز به بکارگیری روشهای حفاظتی پیشگیرانه دارند. هدف این محققان طراحی و ساخت محفظههای نگهداری مناسب برای نمایش این آثار تاریخی در موزهها و کتابخانهها
بوده است. مریم افشار پور در خصوص اهداف دنبال شده در این طرح گفت: تلاش
ما بر این بوده تا روشی نوین در امر حفاظت و نگهداری آثار تاریخی معرفی
شود، به ترتیبی که دخل و تصرف مستقیمی بر روی آثار انجام نگیرد. وی افزود:
برای این منظور صرفا شرایط جدیدی برای نگهداری و نمایش آثار طراحی شده است،
جلوگیری از عواملی مانند آسیبهای شیمیایی و فیزیکی ناشی از نور، آسیبهای ناشی از اکسیداسیون سلولز و رنگ پریدگی در دراز مدت و آسیبهای ناشی از حمله قارچها و باکتریها مد نظر بوده است.
وی ادامه داد: طراحی محفظهها به گونه ای صورت گرفته که با بهینه کردن شرایط محیطی و مقابله با عوامل آسیب رسان، به نگهداری و حفظ آثار کمک می کند، برای این منظور از خواص منحصر به فرد نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم بهره گرفته شده که به صورت لایه بیرونی بر روی سطح شیشه قرار گرفته اند. افشار پور افزود: این محفظهها کاملا شفاف بوده و به دلیل دارا بودن خواصی همچون فیلتر کردن اشعه UV، خواص ضد قارچی و تجزیه ی آلایندههای هوا باعث کاهش آسیبهای محیطی و افزایش طول عمر اثر (به ویژه کتب و دست نوشتههای تاریخی) میشود. وی گفت: نتایج حاکی از توانایی این سیستم در جلوگیری از تخریب ناشی از اکسیداسیون سلولز، رنگ پریدگی، تخریب ناشی از قارچ برای مدت طولانی است، از نتایج این طرح، که به شماره ۷۲۰۰۴ ثبت اختراع شده است؛ میتوان در مخازن و سالنهای نمایش موزهها، کتابخانهها و گالریها استفاده کرد. افشار پور سایر مزیتهای این روش را بیان کرد و افزود: صرف نظر از آسیبهای وارده به آثار تاریخی، مرمت و درمان این آثار نیازمند زمان و هزینه بسیاری است، از آنجایی که حجم آثار در کتابخانهها و موزهها بسیار زیاد است، متاسفانه تا قبل از مرمت دچار تخریبهای بسیاری میشوند.
وی ادامه داد: با استفاده از این سیستم میتوان سرعت تخریب را به میزان قابل توجهی کاهش داد و به غیر از حفظ اثر، در زمان و هزینه مرمت این آثار نیز صرفه جویی کرد. وی گفت: جهت دستیابی به اهداف مد نظر ابتدا نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم به روش سل – ژل سنتز شد. پس از لایه نشانی نانو ذرات به روش افشانه پیرولیز بر روی سطح شیشه و ساخت ویترین، آزمونهای پیر سازی تسریع شده حرارتی – رطوبتی، نوری و بیولوژیکی بر روی نمونه کاغذ استاندارد صورت گرفت، برای مقایسه این آزمایشها بر روی نمونههای موجود در ویترین معمولی نیز صورت گرفت. نمونه کاغذی نگهداری شده در ویترین طراحی شده با کمک فناوری نانو، در مقایسه با ویترین معمولی، فرایند اکسیداسیون سلولز را در طی دوره پیرسازی به شدت کاهش داده است.
استحکام فیزیکی کاغذ نیز بعد از پیر سازی همچنان حفظ شد، به علاوه رشد قارچ و باکتری در این سیستم به میزان قابل توجهی کاهش یافته و رنگ پریدگی ناشی از نور در پیر سازی نوری مشاهده نشده است. به طور کلی اثر در یک دوره صد ساله پیر سازی به خوبی در برابر عوامل آسیب رسان مختلف شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی حفاظت میشود. افزودن قابلیتهای بیشتر و ارتقای کیفیت فعلی این سیستم در دستور کار این گروه تحقیقاتی قرار دارد. این تحقیقات حاصل همکاری مریم افشار پور (عضو هیات علمی پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران) و محمد حدادی (دانشجوی دکترای مرمت آثار تاریخی دانشگاه هنر اصفهان) است که نتایج آن در مجله Journal of Cultural Heritage (جلد ۱۵، شماره ۵، سال ۲۰۱۴، صفحات ۵۶۹ تا ۵۷۴) به چاپ رسیده است.
وی ادامه داد: طراحی محفظهها به گونه ای صورت گرفته که با بهینه کردن شرایط محیطی و مقابله با عوامل آسیب رسان، به نگهداری و حفظ آثار کمک می کند، برای این منظور از خواص منحصر به فرد نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم بهره گرفته شده که به صورت لایه بیرونی بر روی سطح شیشه قرار گرفته اند. افشار پور افزود: این محفظهها کاملا شفاف بوده و به دلیل دارا بودن خواصی همچون فیلتر کردن اشعه UV، خواص ضد قارچی و تجزیه ی آلایندههای هوا باعث کاهش آسیبهای محیطی و افزایش طول عمر اثر (به ویژه کتب و دست نوشتههای تاریخی) میشود. وی گفت: نتایج حاکی از توانایی این سیستم در جلوگیری از تخریب ناشی از اکسیداسیون سلولز، رنگ پریدگی، تخریب ناشی از قارچ برای مدت طولانی است، از نتایج این طرح، که به شماره ۷۲۰۰۴ ثبت اختراع شده است؛ میتوان در مخازن و سالنهای نمایش موزهها، کتابخانهها و گالریها استفاده کرد. افشار پور سایر مزیتهای این روش را بیان کرد و افزود: صرف نظر از آسیبهای وارده به آثار تاریخی، مرمت و درمان این آثار نیازمند زمان و هزینه بسیاری است، از آنجایی که حجم آثار در کتابخانهها و موزهها بسیار زیاد است، متاسفانه تا قبل از مرمت دچار تخریبهای بسیاری میشوند.
وی ادامه داد: با استفاده از این سیستم میتوان سرعت تخریب را به میزان قابل توجهی کاهش داد و به غیر از حفظ اثر، در زمان و هزینه مرمت این آثار نیز صرفه جویی کرد. وی گفت: جهت دستیابی به اهداف مد نظر ابتدا نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم به روش سل – ژل سنتز شد. پس از لایه نشانی نانو ذرات به روش افشانه پیرولیز بر روی سطح شیشه و ساخت ویترین، آزمونهای پیر سازی تسریع شده حرارتی – رطوبتی، نوری و بیولوژیکی بر روی نمونه کاغذ استاندارد صورت گرفت، برای مقایسه این آزمایشها بر روی نمونههای موجود در ویترین معمولی نیز صورت گرفت. نمونه کاغذی نگهداری شده در ویترین طراحی شده با کمک فناوری نانو، در مقایسه با ویترین معمولی، فرایند اکسیداسیون سلولز را در طی دوره پیرسازی به شدت کاهش داده است.
استحکام فیزیکی کاغذ نیز بعد از پیر سازی همچنان حفظ شد، به علاوه رشد قارچ و باکتری در این سیستم به میزان قابل توجهی کاهش یافته و رنگ پریدگی ناشی از نور در پیر سازی نوری مشاهده نشده است. به طور کلی اثر در یک دوره صد ساله پیر سازی به خوبی در برابر عوامل آسیب رسان مختلف شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی حفاظت میشود. افزودن قابلیتهای بیشتر و ارتقای کیفیت فعلی این سیستم در دستور کار این گروه تحقیقاتی قرار دارد. این تحقیقات حاصل همکاری مریم افشار پور (عضو هیات علمی پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران) و محمد حدادی (دانشجوی دکترای مرمت آثار تاریخی دانشگاه هنر اصفهان) است که نتایج آن در مجله Journal of Cultural Heritage (جلد ۱۵، شماره ۵، سال ۲۰۱۴، صفحات ۵۶۹ تا ۵۷۴) به چاپ رسیده است.
